Jugendstil hanger van Cranach

Jugendstil
Een Medusahoofd ontworpen door Wilhelm Lucas von Cranach in Berlijn 1902. Uitvoering: Gebroeders Friedländer en Graveur Max Haseroth. Materialen: Goud, Opaal, Nephriet, Jaspis, Smaragd, Parel.

Begin oktober heb ik het Kunstgewerbemuseum in Berlijn bezocht en ben daar bovenstaand prachtige kleinood uit de Jugendstil periode tegengekomen. Het was van een mij onbekende kunstenaar: Wilhelm von Cranach. Online kon ik ook bijna niks van hem terug vinden, behalve dit engels-talige artikel van Viola.

Toch eigenlijk best raar als je bedenkt dat ik heel wat exposities bezocht heb over de Art Nouveau periode. Deze periode loopt van ongeveer 1880 tot 1910 en is een van mijn favoriete kunstperiodes. Ik hou van de natuur geïnspireerde ontwerpen en de vrijheid van de gestileerde lijnen. Het Kunstgewerbe museum heeft een verrassende collectie die de moeite meer dan waard is om te bezoeken.

Cranach is geboren in 1861 en zoon uit een oud geslacht van renaissance schilders. Hij werd in eerste instantie opgeleid als bosbouwer maar besloot naar Weimar & Parijs te gaan om te leren schilderen. Hierbij trad hij in de voetstappen van zijn voorouder Lucas maar ontwikkelde zich later ook tot sieraadontwerper.

Opdrachten liet hij uitvoeren door vakkundige goudsmeden en graveurs, een veel gebruikte strategie in die periode. De samenwerking met Friedländer resulteerde in werken die te zien waren op de wereldtentoonstelling in Parijs en de 25-jarige jubileumexpositie van de vereniging van Kunstgewerbe in Berlijn.

Lezen in de bibliotheek van het “Staatliche Museen zu Berlin”.

Door deze exposities werd hij opgemerkt door de schrijver Wilhelm Bode wat weer resulteerde in een prachtige uitgegeven kleurenboek (1903) waarin zijn werk uitgebreid aan bod komt. Dit boek heb ik persoonlijk gelezen in de kunstwetenschappelijke bibliotheek van Berlijn. (Het boek had ik gevonden via de online-catalogus van de Staatliche Museen zu Berlin.)

De hanger van Cranach (1861-1918), genaamd Medusahoofd of Gorgoneion, is een bijzonder kleurrijk en dramatisch sieraad. Drakevleugels van groen Nefriet, vlammend rood haar van Jaspis en een translucent blauwig schimmerend vrouwenhoofd van Opaal, gevat in goud. Een beetje macaber is het wel en zou zo gedragen kunnen worden door een van de spelers van Game of Thrones.

Medusa hanger van jade, nefriet, goud, smaragd en parel. Cranach. Jugendstil.

De symboliek van slangen en drakevleugels sprak me, als bewoner van het drakedorp Beesel, enorm aan. Normaal gesproken heeft een Medusahoofd haren van slangen. Hier rust de kin van het hoofd op een nest van 6 gouden slangen versiert met smaragden die een parel vasthouden.

Al met al een gedurfde combinatie die in 1902 veel stof deed opwaaien en vrijwel meteen aangekocht werd door het Kunstgewerbemuseum.


Meer historische sieraden blogs op Edelsmid met Groene Vingers.

Bronvermelding:
Werke Moderner Goldschmiedekunst van W. Lucas von Cranach.
Inleiding door Wilhelm Bode, 1903
Schmuck-Kunst im Jugendstil – Fritz Falk, 1999